Η συναυλία των Αγγέλων, π. 1608-1614

Αυτός ο παράξενος και τόσο «μοντέρνος» πίνακας αποτελεί το ουράνιο τμήμα ενός «Ευαγγελισμού» που βρίσκεται σήμερα στις συλλογές μιας τράπεζας στη Μαδρίτη. Πρόκειται για ένα από τα τελευταία, αν όχι το τελευταίο έργο, που φιλοτέχνησε ο Γκρέκο λίγο πριν πεθάνει στο Τολέδο το 1614. Ο πίνακας είναι ημιτελής και μας διδάσκει πολλά για την τεχνική του ζωγράφου. Παρατηρούμε ότι οι άγγελοι αυτοί δεν έχουν φτερά. Πρόκειται για τα μέλη μιας ουράνιας ορχήστρας που παίζουν σύγχρονα μουσικά όργανα, όπως εκείνα που είχε δει ο ζωγράφος όσο ζούσε στη Βενετία. Τα όργανα στον πίνακα είναι μια σπινέτα (ένα είδος πιάνου), μια άρπα, ένα φλάουτο και μια βιόλα ντα γκάμπα. Ο δεύτερος άγγελος κρατάει το βιβλίο με τις νότες και δίνει το ρυθμό ψάλλοντας. Προσέξτε πόσο σωστές είναι οι χειρονομίες των μουσικών. Οι μορφές έχουν ζωγραφιστεί με γρήγορες πινελιές, ενώ οι κινήσεις και τα ιμάτια των αγγέλων κυματίζουν, γεγονός που τις κάνει να μοιάζουν με φλόγες που στροβιλίζονται. Προσέξτε τα ιριδίζοντα χρώματα που χρησιμοποιεί ο ζωγράφος: τα πορτοκαλιά μέσα στα κόκκινα και τα πράσινα, τα χρυσαφιά μέσα στα γαλάζια. Αυτά τα χρώματα που αλλάζουν, καθώς πέφτει το φως πάνω τους, οι αρχαίοι τα ονόμαζαν «μετανθούντα». Ο πίνακας μοιάζει να εμψυχώνεται από μια εσωτερική ζωή. Μπορούμε να πούμε ότι η «Συναυλία» προαγγέλλει τον Εξπρεσιονισμό.